100-lecie Kolonii-Gomulin

Niemal każdy mieszkaniec naszej gminy wie o istnieniu miejscowości Gomulin, lecz nie każdemu wiadomo, że obok Gomulina istnieje odrębna miejscowość – Gomulin Kolonia. Miejscowość ta, a zarazem i sołectwo, łączy się bezpośrednio ze wschodnią granicą Gomulina. W roku bieżącym przypada dokładnie setna rocznica powstania tej miejscowości – osady, która utworzona została w wyniku parcelacji majątku ziemskiego Gomulin pod koniec 1910 r. Wszystkie ziemie gomulińskie obszarem obejmują dwa tysiące trzydzieści cztery morgi, które w latach 60-tych XX w. przez wcielenie do Gomulina Kolonii wsi Dąbrówka zostają powiększone o 40 mórg.

Rozległy majątek ziemski Gomulin dekretem uwłaszczeniowym z dnia 19 lutego 1864 r. został podzielony. Chłopom przypadło 721 mórg, parafii 7 mórg, natomiast dworowi 1306 mórg. Wskutek represji carskich po powstaniu styczniowym majątek przejął rosyjski gubernator nadbałtycki gen. Meller-Zakomenski.  W roku 1879 majątek za sumę 70 000 rubli wrócił w ręce polskie. Na przełomie XIX i XX w. dobra gomulińskie posiadali Aleksander i Maria Lisiccy.

Od końca XIX stulecia rozpoczął się stopniowy upadek gospodarstwa dworskiego. W 1898 r. dziedzic sprzedaje północną część ziemi dworskiej. W miejscu tym powstaje nowa kolonia mieszkalna (1900 r.), nazwana później wsią Praca. W 1908 r. następuje sprzedaż folwarku Żądło. Okrojony majątek, którego obszar odpowiada obszarowi dzisiejszej wsi Gomulin Kolonia, jesienią 1910 r. wskutek ogromnego nieurodzaju staje na skraju bankructwa. Dziedzic zasiewa 200 mórg pszenicą i poprzez zaciągnięcie pożyczki próbuje ratować resztę swego majątku. Wkrótce jednak dziedzic Lisicki staje się niewypłacalny, a ziemię wraz z dworem przejmuje bank. Rozpoczyna się sprzedaż ziemi dworskiej w parcelach od 15 do 30 mórg. Ziemie te zakupują głównie napływowi kolonizatorzy z dalszych okolic. Jedynie niewielką część wykupują gospodarze gomulińscy.

Przykładem osadników jest rodzina Michalskich. Małżonkowie Wojciech i Zofia z Osińskich Michalscy zakupili ośrodek dworski wraz z pięcioma włókami ziemi (150 mórg), w tym jedną włóką lasu. Przybyli oni z dorosłymi dziećmi; synami: Mikołajem, Franciszkiem, Józefem i zamężnymi córkami: Teklą, Marianną i Heleną wraz z ich mężami: Bartłomiejem Cieślakiem, Józefem Senderowiczem i Stanisławem Kowalskim. Pochodzili ze wsi Gałki gminy Rusinów parafii Nieznamierowice w ziemi opoczyńskiej. Z zachowanego dokumentu uprawniającego do transportu zwierząt dowiadujemy się, że przyjechali transportem pięciu wozów ze zwierzętami w ilości 7 koni, 4 krów i 6 owiec. Otrzymali zakaz transportu jakiegokolwiek drobiu. Przez pierwsze miesiące wszystkie wymienione rodziny mieszkały we dworze. Pierwszy dom wybudowali Senderowiczowie już w 1912 r., a następnie w 1913 r. Cieślakowie z rozebranych budynków dworskich wybudowali gospodarstwo pod Oprzężowem na nowej kolonii zwanej Belwederem. Samych osadników a następnie ich potomków rdzenna ludność Gomulina nazywała „opoczniokami”.

Dziś po 100 latach od parcelacji majątku nie ma już śladu po gomulińskim dworze. Jedyną pamiątką jest kapliczka dworska, którą w 1899 r. ufundowali dziedzice Maria i Aleksander Lisiccy jako wotum na nowy wiek. Krzyż ten został poświęcony w 1900 roku. Znajduje się on przed domem Mariusza Dryzka w Gomulinie Kolonii.

Autorem artykułu jest Wojciech Kamiński.

Źródło:

 „Nasza Gmina” Biuletyn Informacyjny Gminy Wola Krzysztoporska.

 Przedruk na podstawie biuletynu informacyjnego gminy Wola Krzysztoporska „Nasza Gmina”: www.parafiagomulin.pl