Majków Duży – informacje

Majków Duży – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Wola Krzysztoporska.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Nazwa wsi ma rodowe pochodzenie i wywodzi się od archaicznego imienia Mojek, występującego przypuszczalnie wśród członków rycerskiego rodu Jelitczyków – średniowiecznych właścicieli ziemi stanowiącej współczesne obszary wsi. Gniazdem rodowym wspomnianej familii były Majkowice leżące w dolinie Pilicy na lewym brzegu, na południe od Sulejowa.

Majków, wieś ta, do panującego należała od dawna, ale w 1311 r. wraz z kilkoma innymi przeszła w ręce szlacheckie w wyniku darowizny dokonanej przez Władysława Łokietka Wacławowi Liszowiczowi (lub Lisowi, Lisowicowi), pochodzącemu z wielkopolskiego rodu Zarębów. Z monarszego więc nadania wziął swój początek znany dokładnie majątkowy kompleks lutomierski, w skład którego wchodziło miasto Lutomiersk i następujące wsie: Majków, Rokszyce, Pstrkonie, Wojsławice i Woźniki, a także najprawdopodobniej i Wrząca, włączona przez Łokietka do Lutomierska jeszcze w 1296 r. Pozostaje także do wyjaśnienia sprawa, co się stało z majątkiem, który w 1311 r. otrzymał Liszowicz. Otóż w świetle znanych przekazów źródłowych można stwierdzić, że potomkowie jego utracili znaczną część kompleksu lutomierskiego, a mianowicie Lutomiersk zapewne z przyłączonymi do niego wsiami: Wrzącą, Majkowem, Rokszycami i Wojsławicami, utrzymując jedynie Pstrkonie i Woźniki.

Wieś Majków w posiadaniu szlachty pozostawała do końca XIV w., gdyż w 1399 r. była jeszcze własnością szlachecką. Jednak w początku następnego stulecia wieś ta weszła z powrotem w skład domeny monarszej, bo w 1418 r. Została Określona jako osada królewska. Zapewne dopiero po powrocie w ręce władcy, Majków został lokowany na prawie niemieckim. Ciekawostką jest, że z 1432 r. dochował się przywilej króla Władysława Jagiełły, który nadał wówczas rycerzowi Krystynowi Magierze sołectwo, (,,advocaciam”) we wsi Majków położonej w ziemi sieradzkiej i powiecie piotrkowskim. W dokumencie tym nie ma żadnej wiadomości o przeniesieniu Majkowa z prawa polskiego na prawo niemieckie. Z tego też względu nie jest on uznawany za właściwy akt lokacyjny, a jedynie jako potwierdzenie istnienia prawa niemieckiego we wsi Majków. Monarcha dość szczegółowo określił uposażenie i obowiązki sołtysa – Krystyna Magiery. Otrzymał on 4 wolne łany z przynależnymi do nich łąkami i zaroślami, karczmę posiadającą własne łąki, co szósty denar z czynszów pobieranych od chłopów i co trzeci z kar sądowych. Został on za to zobowiązany do pełnienia służby wojskowej z kuszą, na odpowiednim koniu podczas trwania każdej wyprawy wojennej. Obowiązki kmieci przedstawiono krótko i mało precyzyjnie. Poza nieokreślonej wielkości czynszami musieli wykonać pewne prace na rzecz monarchy (odrabiać pańszczyznę, domniemywa się, że w Majkowie pańszczyzna wynosiła zaledwie 5 dni rocznie). Pobieranie szóstego grosza z czynszów należało do przyjętych dość ogólnie uprawnień sołtysa. Z biegiem lat sołectwo podupadło. Rejestr z lat 1511 – 1518 wspomina, że w Majkowie jest ,,scultecia desertata …. molendinum advocati”. Wójtostwo majkowskie wspominane było w dokumencie z 1532 r., zaś lustracja z 1565 r. wymieniła wójta mającego dwie karczmy. Z kolei późniejsza z lat 1659 – 1665 informuje o istnieniu wójtostwa w omawianej wsi posiadającego 2 łany gruntów uprawnych. Z powyższych danych wynika, że o połowę zmniejszyło się uposażenie ziemskie sołectwa w Majkowie, które to przestało być dziedzicznym, a nadawano je za zasługi położone w stosunku do monarchy różnym ludziom.

Wieś Majków liczyła w 1827 r. 76 domostw, zamieszkiwało ją 664 mieszkańców, do wsi należało 1368 mórg ziemi włościańskiej. Znajdowała się tu także szkoła, początkowa jednoklasowa. Natomiast Folwark i osada karczmarska liczyły 6 domów, 44 mieszkańców i 302 morgi ziemi. Poza tym Majkowskie Holendry (Majkowskie Olendry)- obecnie wieś Olendry w gminie Grabica w tymże 1827 r. były kolonią liczącą 6 domów, 57 mieszkańców i 307 mórg ziemi włościańskiej. U schyłku XIX w. wieś była rozległa a w posiadaniu miejscowych gospodarzy było 1368 mórg (ok. 766 ha.). Miejscowy folwark użytkował 300 mórg (ok.168 ha.), z czego 274 morgi (ok.153,4) stanowiły grunty orne, 13 (ok.7,28) mórg łąki, pozostała powierzchnia była zabudowana 15 drewnianymi budynkami.
W niektórych wsiach sąsiadujących z Majkowem (Gomulin, Cisowa, Szydłów) niejednokrotnie można się spotkać z określeniem Majkowa jako wsi Królewskiej.

Właścicielem dóbr w 1846 roku zostaje Antonii Przyłuski, syn Jana. 1859 – utworzenie gminy Szydłów do której przynależy wieś Majków. Realizacja ukazów o urządzeniu włościan w Królestwie Polskim z 2 marca 1864 r. spowodowała konieczność sporządzenia podstawowych dokumentów uwłaszczeniowych w postaci tabel likwidacyjnych, sporządzanych dla wsi i miast prywatnych i nadawczych, dla wsi i miast rządowych, majorackich i instytutowych, określających rozmiary gospodarstw chłopskich. Skutkowało to tym że Majków został geodezyjnie podzielony na trzy wsie Majkowy. Właścicielem pozostałego folwarku po podziale Majkowa staje się w roku 1876 Bogusław Materna. Do roku 1879 została zakończona likwidacja osady Majków zwanej „Starą Wsią”. W roku 1888 ostatnim właścicielem folwarku został Roman Bronikowski. Urząd Gminy w Szydłowie w roku 1916 nadał przymiotniki trzem powstałym po rozpadzie osady Majków majkowom nazwy: Duży, Średni i Mały. Następnie miała miejsce parcelacja folwarku w roku 1919 na którego miejsce powstała wieś Majków-Folwark. Rok 1973 to okres w którym powstała gmina Piotrków, do której został przyłączony Majków Duży. Lecz Majków w tej gminie nie był zbyt długo, gdyż w roku 1978 gmina Piotrków została zniesiona, a Majków Duży został przyłączony do gminy Wola Krzysztoporska. Pozostałe wsie powstałe po rozpadzie osady Majków zostały przyłączone do gminy Grabica.
Podczas II wojny światowej w roku 1944 na terenie Majkowa Dużego miało miejsce wysiedlenie. Niemcy mieszkający w okolicach Barkowic osiedlali się na bardziej żyznych terenach Majkowa. Prawowici mieszkańcy byli zaś zsyłani na tereny faszystowskich Niemiec do robót przymusowych. Pomnik poległych podczas obrony kraju, którzy wykazali się odwagą i brali udział w czynnym sprzeciwie podczas okupacji hitlerowskiej w czasie II wojny światowej, świadczy o patriotyzmie mieszkańców ponoszących duże ofiary. Po powrocie mieszkańców Majkowa ze zesłania zaczęto odbudowywać jak i stawiać nowe budynki. W roku 1976 powstała m.in. remiza strażacka Ochotniczej Straży Pożarnej. Był tutaj również młyn lecz niestety nie przetrwał on do naszych czasów. W roku 1996 zlikwidowano również szkołę podstawową.
Przez wiele lat Majków Duży należał do Parafii Najświętszego Serca Jezusowego w Piotrkowie Trybunalskim, lecz w roku 1993 został przeniesiony, do Parafii św. Mikołaja w Gomulinie.

Majków Duży to wieś typowo rolnicza, przeważa gospodarka hodowlana, występuje działalność gospodarczo-usługowa jak i handel. Na terenie Majkowa Dużego funkcjonowała do początku XXI wieku kuźnia.
Działalność rolna to głównie produkcja zbóż oraz produkcja warzyw szklarniowych i gruntowych.

Na jej terenie działa Ochotnicza Straż Pożarna jaki i Koło Gospodyń Wiejskich.

Ważniejsze wydarzenia w dziejach Majkowa:

1311 – pierwsza wzmianka o osadzie Królewskiej Majków w akcie nadania Wacławowi Lisowiczowi dóbr majkowskich przez króla Władysława Łokietka.
1432 – nadanie rycerzowi Krystianowi Magierze sołectwa wsi Majków przez króla Władysława Jagiełłę.
1516 – Żochowski herbu Brodzic – starosta piotrkowski.
1572 – Piotr Szpoltt – starosta piotrkowski.
1628 – Albert Starołęcki – starosta piotrkowski.
1657 – Stefan Czarnecki – starosta piotrkowski.
1670 – Michał Warszycki – miecznik koronny.
1758 – Jacek Małachowski – referendarz koronny, a od 1776r. starosta piotrkowski.
1776 – Jan Przyłuski – starosta piotrkowski.
1792 – w północno-wschodniej części dóbr majkowskich powstaje osada holenderska – dziś wieś Olendry.
1817 – przybywają liczni koloniści z Niemiec, Francji i Włoch, którzy osiedlają się w osadzie Majków zwanej „Starą Wsią”.
1846 – właścicielem dóbr zostaje Antonii Przyłuski, syn Jana.
1859 – utworzenie gminy Szydłów do której przynależy wieś Majków.
1873 – geodezyjny podział pól majkowskich na trzy wsie, tzw. „tabela likwidacyjna”.
1876 – właścicielem pozostałego folwarku staje się Bogusław Materna.
1879 – zakończenie likwidacji osady Majków zwanej „Starą Wsią”.
1888 – właścicielem folwarku zostaje Roman Bronikowski(ostatni właściciel).
1916 – nadanie przez Urząd Gminy Szydłów wsiom majkowskim przymiotnika : Duży, Średni i Mały.
1919 – następuje parcelacja folwarku i powstanie wsi Majków-Folwark.
1973 – zmiany organizacyjne – wsie Majkowy zostają włączone do nowo utworzonej Gminy Piotrków.
1978 – likwidacja Gminy Piotrków – Majków Duży przechodzi do Gminy Wola Krzysztoporska, a pozostałe wsie do Gminy Grabica.
2011 – rok obchodów Jubileuszu Majkowa.

Źródło: www.wikipedia.pl